Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Macaristan ziyaretinin ardından uçakta gazetecilerin gündeme dair sorularını yanıtladı ve ziyaretiyle ilgili detayları paylaştı.

Suudi Arabistanlı gazeteci Cemal Kaşıkçı ile ilgili konuşan Erdoğan, olayı tüm boyutlarıyla araştırdıklarını söyledi.

Erdoğan, “Bizim ülkemizde cereyan etmiş bir hadise. Böyle bir hadiseyle ilgili olarak bizim sessiz kalmamız mümkün değil. Çünkü sıradan bir olay değil. Kaşıkçı güçlü bir ailenin evladı. Uluslararası bir köşe yazarı özelliği var ve bir Türk kızıyla evlenme arifesinde böyle bir şey yaşıyor. Nikâh muameleleriyle ilgili başkonsolosluğa müracaatında yaşanıyor bu olay.” dedi.

“Gereken her şey mercek altına alındı”

İlk gün olay duyulur duyulmaz ayın 2’sinde talimat verdiğini belirten Erdoğan, “Gerek Adalet Bakanlığımızla, Dışişleri Bakanlığımızla -bu işin malum bir Viyana Sözleşmesi boyutu var- hemen olayla ilgilenmeye başladık. Emniyet boyutuyla, istihbarat boyutuyla, her boyutuyla bu işi ele aldık. An be an sürekli bunun takibi yapıldı. Türkiye’ye girişler, çıkışlar vs. dahil gereken her şeye mercek altına alındı.” diye konuştu.

“Viyana Sözleşmesi’ne göre de adımlar atıldı”

“Bir başkonsoloslukta, bir büyükelçilikte kamera sistemlerinin olmaması mümkün mü?” diye soran Erdoğan, şunları söyledi:

“Bir başkonsoloslukta, bir büyükelçilikte kamera sistemlerinin olmaması mümkün mü? Olayın cereyan ettiği Suudi Arabistan Başkonsolosluğu’nda kamera sistemlerinin olmaması mümkün müdür? Yani buradan bir kuş uçsa, buradan bir sivrisinek çıksa bu sistemler bunu yakalar ki onlarda bu sistemlerin en ileri dereceleri vardır.

Viyana Sözleşmesi’ne göre de adımlar atıldı. Başkonsolosluğa girilip gerekli çalışmaların yapılabileceği noktasında dönüşler alındı. Bu dönüşler alındıktan sonra da gerek yargımız, gerek emniyetimiz, Dışişleri Bakanlığımızın yetkilileri, istihbaratımız şu anda çalışmalarına devam ediyor. Tahminler üzerine değerlendirme yapmam doğru olmaz ama endişelerimiz var.

Bizim bu endişelerimizi ABD’nin de aynı şekilde telaffuz ettiğini görüyoruz. Gerek Sayın Trump’ın gerek Pompeo’nun gerek Pence’in... Hepsi de bu olaydan duydukları endişeyi anlatıyorlar. Asıl değerlendirmeyi yapmak için yürütülen çalışmalar neticesinde tablonun netleşmesini beklemek lazım. Bulgular, belgeler elimize geçtikten sonra, biz de gerekli değerlendirmeyi elbette yapacağız. Ama endişeliyiz. “

“Bunlar diplomasiden de anlamıyorlar”

Olayın Türkiye-Suudi Arabistan ilişkileri üzerindeki etkisi ve ana muhalefet partisinin, grup toplantılarındaki ‘sınır dışı’ çağrısı hakkında da değerlendirmelerde bulunan Erdoğan şunları söyledi:

Gereken neyse zaten yapılıyor. Türkiye’yi ana muhalefet idare etmiyor, onlar önce kendi işlerine baksınlar. Bizdeki ana muhalefetin bu ülkeyi belli yerlere şikayet etmekten başka özelliği yok. Onlar, ekonomide Türkiye’yi nasıl daha zor duruma sokacaklarının derdindeler. Ekonominin e’sinden anlamayanlar ekonomiyle ilgili konuşuyorlar.

Türkiye’yi 16 yılda nereden nereye getirdiğimizi görmüyorlar. Bunlar bakar kör. Bunları görmüyorlar, konuşuyorlar. Türkiye 36 milyar dolar ihracattan bugün 165 milyar dolar ihracata ulaşmış, adam bunu görmüyor. Bunu görmeyecek kadar bakar kör bunlar. Bunlar diplomasiden de anlamıyorlar. Netice itibarıyla, İstanbul’daki olay, anlattığım gibi, tüm boyutlarıyla soruşturuluyor. Devletimizin ilgili birimleri, birbiriyle istişare halinde, yapılması gereken her şeyi yapacaktır.

“İş Bankası ile ilgili olarak MHP ile yasal düzenleme yapabiliriz”

CHP’nin İş Bankası’yla ilişkisine de değinen Erdoğan, şunları söyledi:

“Mesele İş Bankası değil. Mesele, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün vasiyetidir. Kılıçdaroğlu, ‘oradan bizim kasamıza giren para yok ki’ diyor. Ben ‘Senin kasana para giriyor’ demiyorum ki. Biliyorsunuz, mahkeme kararıyla, Türk Dil Kurumu’na ve Türk Tarih Kurumu’na belirli bir temettü geliri aktarılıyor. Ama orada yönetim kuruluna CHP niye dört adam koyuyor?

Efendim, yönetim kurulundaymışlar ama hiçbir inisiyatifleri yokmuş. Yönetim kuruluna gireceksin, ama hiçbir inisiyatifin olmayacak. Böyle bir saçmalık olur mu? Şayet inisiyatifleri yoksa o dört kişiyi çeksinler o zaman. Biz diyoruz ki: Buradaki Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün vasiyeti neyse bu vasiyetin hazineye devrini gerçekleştirelim. Çünkü bu şahıslara ait bir hak değildir. CHP’nin hakkı hiç değildir. Dolayısıyla, MHP’li arkadaşlarla birlikte yapılacak bir yasal düzenlemeyle bu işin yoluna koyulabileceği kanaatindeyim.

“Her alanda işbirliğimizi artırmaya kararlıyız”

Ziyaretin memnuniyet verici olduğunu belirten Erdoğan, Macaristan’ın Türkiye’nin NATO müttefiki ve aynı zamanda AB sürecini sağlıklı bir şekilde inanarak destekleyen bir ülke olduğunu ifade eden Erdoğan, “15 Temmuz’da ülkemize çok açık ve güçlü desteğini Sayın Viktor hemen ortaya koyan bir arkadaşımızdı. Kendisiyle siyasette gerçekten irtibatımız çok eski.” dedi.

İki ülkenin ticaret hacminde hedefin 5 milyar dolar olduğunu ifade eden Erdoğan, Orban ve iş adamlarıyla yapılan toplantıda hedefin 6 milyar dolar olarak revize edildiğini söyledi.

Erdoğan, “Yaptığımız ikili görüşmelerde de ticaret hacmimizi süratle artırmanın gayreti içerisinde olmanın arzusunu gördüm kendisinde. Gerek savunma sanayinde, gerek turizmde, gerek kültür alanında, her alanda işbirliğimizi artırmaya kararlıyız.” diye konuştu.

“Afrika konusunda birlikte açılmayı arzu ettiler”

Yasadışı göç ve terörle mücadele konularında da Macaristan’la iş birliği içinde olduklarını dile getiren Erdoğan, şöyle devam etti:

“Üçüncü ülkelere ki başta Afrika konusunda birlikte açılmayı arzu ettiklerini ifade ettiler. Bunu kimlerle nasıl yaparız, bununla ilgili devreye sokmamız gereken kuruluşlarımız, şirketlerimiz hangileri olabilir. Macaristan Eximbank’ı ile Türk Eximbank’ını müşterek olarak çalıştıralım. Biz şu anda 500 milyon euro Macar Eximbank’ına bir destek koyduk dediler. Aslında bu çok çok büyük bir rakam değil ama bunu güçlendirmenin alametifarikası olduğu için söylemiş olduk. Bu konuları müşterek olarak ele alabilir, ciddi adımlar atabiliriz.”

“Yatırımların artırılması, onların da üzerinde durdukları bir konu”

Macaristan Cumhurbaşkanı yaptıkları görüşmelerin yanı sıra Meclis Başkanı ile de bir görüşmesinin olduğunu ifade eden Erdoğan, “Onunla da bazı kapsamlı görüşmeler yaptık. Kıdemli bir Meclis Başkanı, aynı zamanda partinin onursal başkanı, öyle de bir özelliği var. Her üçüyle de yaptığımız görüşmeler sonucunda ortaya çıkan şey şu: Türkiye-Macaristan ilişkilerinde, özellikle de iş adamlarımızın devreye girişiyle karşılıklı yatırımların artırılması, onların da ısrarla üzerinde durdukları bir konu.” dedi.

“54 Afrika ülkesini kuşatacak şekilde büyükelçiliklerimizi artırmayı hedefliyoruz”

Erdoğan, “Ama çok daha öte Afrika’da yatırımlara girilmesini arzu ettiklerini gördüm. Bu konuda bizim de zaten bazı hazırlıklarımız var. Afrika’da hangi ülkeler olabilir hususunda bizim tecrübemizi, deneyimimizi çok anlamlı buluyorlar. Onların Afrika’daki büyükelçilik sayıları sınırlı. Biliyorsunuz göreve geldiğimizde 2002’de Afrika’da bizim sadece 12 büyükelçiliğimiz vardı.  Şu anda ise 41 büyükelçiliğimiz var. Toplam 54 Afrika ülkesini kuşatacak şekilde bu büyükelçiliklerimizi artırmayı hedefliyoruz.” ifadelerini kullandı.

“En büyük büyükelçiliğimiz külliye olarak Somali’dedir”

Afrika’nın zor ve bereketli bir yer olduğunu söyleyen Erdoğan, “Tabii on yıllarca sömürülmüş bir yer. Şimdi burada en samimi en sağlıklı çalışmayı Çin yapıyor. Attığı bu adımlarla Afrikalı yöneticilerin de gönlünde tabii belli bir yeri var. Alt yapısına giriyor, üst yapısına giriyor. Tabii çalışan, veren alacaktır.  O da tabii ki alıyor. Şu anda Afrika’da, irtibat halinde olduğumuz ülkelerin de bize karşı muhabbetleri de hamdolsun çok çok iyi bir konumda.” dedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan şöyle devam etti:

Mesela büyükelçilik açacağımız yerlerde kendilerine bize 2-3 dönüm yetmez 10 dönüm, 15 dönüm verin dediğimizde sağ olsunlar hiçbirisi bize bugüne kadar hayır dememiştir. Yeter ki Türkiye gelsin orda büyükelçiliğini kursun. Bunların içerisinde en zor durumda olan Somali’dir.

Somali bize 85 dönüm yer verdi. Bizim şu anda dünyada en büyük büyükelçiliğimiz adeta bir konsept olarak, külliye olarak Somali’dedir. Ondan daha güzel, ondan daha büyük büyükelçiliğimiz yok. Biz de tabii sadece onunla kalmadık, orada askeri noktada da çok güzel bir kompleks yaptık. Ve şu anda Somali askerini biz Somali’de eğitiyoruz. Bu eğitimlerin neticesini Somali devleti de almaya başladı.”

“Yatırımlar diğer ülkelere de yapılırsa Türkiye’nin Afrika’daki gücü artacaktır”

Somali’deki yatırımların diğer ülkelere de aynı şekilde yapılması halinde Türkiye’nin Afrika’daki gücünün daha da artacağını ifade eden Erdoğan, “Somali’de gerekli olan yerde hastane yaptık, okullar yaptık, alt yapısına girdik, havalimanını aynı şekilde bir Türk girişimcimiz aldı. Yan tarafına bir otel yapacaktı, o ne durumda şu anda bilmiyorum. Üstelik, Amerika’nın büyükelçiliği, İngiltere’nin büyükelçiliği orda karavanda olduğu bir ortamdan söz ediyoruz. Onlar orda hala bir büyükelçilik binası yapmış değiller.” dedi.

“Sudan’la ilişkilerimizi çok daha iyi bir konuma getirelim istiyoruz”

Sudan’la da çok ciddi ilişkilerinin olduğunu belirten Erdoğan, şunları söyledi:

“Bizim Sudan’la da çok ciddi ilişkilerimiz var. Sudan’dan ciddi bir arazi tahsisi istedik. Orada tarım endüstrisi çalışmalarına gireceğiz. İki hafta önce Bekir Bey Sudan’daydı. Ekibiyle birlikte orada çalışmaları yaptılar, imzaları attılar ve Cumhurbaşkanı ile de görüşerek dönüp geldiler. Orada özellikle hububat noktasında, hem Sudan’a desteğimiz olacak, hem de ülkemizin buğday vs. ihtiyacını oradan temin etme yoluna gireceğiz.

Kendimiz arazi karşılığı böyle bir şey aldığımız için bu da ekonomimize ciddi bir fayda temin etmiş olacak. Oralarda hayvancılık alanında da çalışmalarımız olacak. Çünkü arazi çok müsait. Sudan’ın 2 milyon kilometrekarenin üzerinde arazisi var. Onlar yeter ki birileri buraları verimli hale getirsin diyor. Tabii ki Nil deltası Sudan’da önemli. Onu iyi işlemek gerekiyor.

Buralardan da istifade ile Sudan’la ilişkilerimizi çok daha iyi bir konuma getirelim istiyoruz. Tabii bunun dışında yine Etiyopya gibi ülkeler de çok önemli. Güney Afrika ile de ilişkilerimizi geliştireceğiz.”

Macaristan’ın da ‘burada birlikte bir şeyler yapalım’ dediğini ifade eden Erdoğan, “Alt yapıda bir şeyler yapalım, üst yapıda bir şeyler yapalım, özellikle toplu konut vs. dedi. Bunlar çok çok kolay şeyler. Orada girilmesi gereken şey, özellikle yeraltı zenginlikleri var bu insanların. Altın madeniydi, bakır madeniydi, kromdu, platindi, fosfattı... Bütün bunlarla ilgili oralarda yapılacak çalışmalar var. Hepsine onlar da varız diyorlar. Onlarla bu çalışmaları inşallah yapmayı planlıyoruz.” diye konuştu.

“Gül Baba Türbesi’nin açılışını gerçekleştirdik”

Kendileri için manen anlamlı bir günü yaşadıklarını, Gül Baba Türbesi’nin yeni haliyle açılışını gerçekleştirdiklerini belirten Erdoğan, “Bunu Macaristan yönetimiyle bizim TİKA’mız ortaklaşa yaptı. Yani demek ki ortaklaşa 15 milyon doları falan buldu bu yatırım. Ama hakikaten önceki haliyle şu andaki halini mukayese ettiğimiz zaman mukayese edilecek durumda değil. Tabii şu anda muhteşem bir eser meydana çıktı. Hem müzesiyle, hem oradaki bütün objeleriyle insana bir şeyler veriyor, çevre düzenlemesi falan, bunlar gayet güzel oldu. Şimdi kendisinden de bir söz aldım; TİKA’yı da buranın vakfına dahil etme sözü. TİKA da buranın vakfına dahil olmak suretiyle işi daha yakından takip etmeyi planladık. Onun için bu açılış tabii çok isabetli oldu.” dedi.

Yapmayı düşündükleri ama gerçekleştiremedikleri Zigertvar ziyareti olduğunu söyleyen Erdoğan, bir başka ziyarette ona göre ön hazırlıkları yapıp, Zigertvar’a da gidebileceklerini ifade etti.

“Vişegrad Dörtlüsünü gelin Vişegrad Beşlisi yapalım dedik”

Burada Tuna’nın güzelliğini de temaşa imkanı bulduklarını dile getiren Erdoğan, şu ifadeleri kullandı:

“Zaman gelir Tuna azgın akar, o gün sakin akıyordu. Cumhurbaşkanı’na bunu söyledim, Tuna’nın bizde çok anlamlı bir yeri var dedim. ‘Tuna Nehri akmam diyor etrafımı yıkmam diyor…’ Elbette, Sırbistan’dan da Tuna’yı görmek lazım. Tabii ecdat buralara kafayı boşuna yormamış. Biliyorsunuz Macar kültürü içinde hala üçte bire Türk diye bakarlar. Böyle de bir durum var. Temennim odur ki, bugün attığımız adımlarla -ki yaklaşık 3 milyar dolarlık bir ticaret hacmine sahibiz- bunu çok daha iyi bir noktaya taşıma, 6 milyar dolara ulaştırma hedefini yakalayalım diyorum.

Bu arada, Kahramanlar Meydanına bu arada gittik. Galiçya şehitliğini ziyaret ettik. Enteresan bir şeyi de Orban şöyle ifade etti; dünkü basın toplantısında onu zaten duydunuz, ‘Moskova-Berlin-Ankara, böyle bir üçgendeyiz’ dedi. Bu tabii anlamlıydı. Dolayısıyla bizim görüşmelerimizde en önemli üzerinde durduğumuz konu, Vişegrad Dörtlüsünü gelin Vişegrad Beşlisi yapalım dedik. Onun üzerine çalışma sözü verdi. ‘Slovakya tamam’ dedi. ‘Merkel’i zaten sen biliyorsun’ dedi. ‘Bunu da bu şekilde çözeriz’ dedik. Vişegrad Beşlisi gibi bir oluşum gerçekleşirse tabii çok çok önemli olacak.”

“Bunların (FETÖ) burada okul ve ticaretle ilgili dört yeri var”

FETÖ’nün Macaristan’daki faaliyetlerini değerlendiren Erdoğan, “Bunların burada okul ve ticaretle ilgili dört yeri var. Bu dört yerle alakalı olarak kendisiyle konuştuk, bilgileri de kendilerine aktardık. Gereğini yapacağını söyledi; ‘Üzerlerine gidiyorum’ dedi.” ifadelerini kullandı.

“Münbiç meselesinde bir gecikme var”

“Münbiç’te Amerikalılarla ortak eğitim çalışlarının başlaması önümüzdeki günlere dair bir pozitif sürecin de başlaması şeklinde değerlendirilebilir mi?” şeklindeki soruya Erdoğan, “Dışişleri Bakanımız Mevlüt Bey de burada. Münbiç meselesinde bir gecikme var. Ortak eğitim başlıyor. Ayrıca YPG sonrasında Münbiç’i yönetecek kişilerin seçimiyle ilgili çalışma devam ediyor. Bir gecikme var ama, tamamen ölmüş değil. ABD’nin Dışişleri Bakanı Pompeo da Savunma Bakanı Mattis de önümüzdeki günlerde somut adımlar atacaklarını söylüyorlar.” şeklinde yanıt verdi.

Tel Aviv’le karşılıklı olarak Büyükelçiler geri gönderilecek mi?

İsrail basının da çıkan, Tel Aviv’le karşılıklı olarak Büyükelçilerin geri gönderileceğine dair haberlere de değinen Erdoğan, “An itibarıyla gündemimizde bu tür bir konu yok. İslam İşbirliği Teşkilatı’na başkanlık ettiğimiz bir dönemde Kudüs’le, Filistin’le ilgili gelişmelere duyarsız kalamayız. O yüzden şu anda bu süreci hassas bir şekilde götürmemiz lazım.” dedi.

Politika kuruları

Çok seçkin isimlerin yer aldığı politika kurulları hakkında bilgi veren Erdoğan, “Arkadaşlarımızı, konu başlıklarına göre her kurulu tek tek toplayacağım. Bu kurullarla toplantılarımızı yaptıktan sonra, başkan vekillerimizle birlikte artık kurullar çalışmaya başlayacak. Kurulların çalışma takvimini de zaman zaman, vekillerim belirleyecekler. Biliyorsunuz, bunlar daimi üye olarak çalışmayacak. Başkan vekillerimiz onlarla haftalık olur, aylık olur, bir araya gelecek. Çankaya köşkünde bu arkadaşlarımız çalışmalarını yürütecek.” şeklinde konuştu.

“Yargı ne karar verirse, o karara uymak zorundayım”

12 Ekim’de görülecek Rahip Brunson davasına ve Amerika’nın beklentilerine değinen Erdoğan, şunları söyledi:

“Türkiye Cumhuriyeti’nin bir hukuk devleti olması sebebiyle, ben yargıya müdahale edecek konumda değilim. Ben, demokratik bir cumhuriyet olan, bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanıyım. Dolayısıyla yargı ne karar verirse, o karara uymak zorundayım. O işin muhatabı olanlar da yargı kararına uymak zorundadırlar. Olay budur.”

“İnönü ile ilgili gösterdiğim fotoğrafa CHP’liler itiraz etmişler”

“Kızılcahamam’daki konuşmanızda İnönü ile gösterdiğiniz fotoğrafa CHP’den itirazlar geldi. O itirazlara dair yorumunuzu alabilir miyiz?” şeklindeki soruyu şöyle yanıtladı:

“Evet, o toplantıda İnönü ile ilgili gösterdiğim fotoğrafa CHP’liler itiraz etmişler. Tek bayrak değil de çift bayraklıymış. Ben tek bayrak demedim ki zaten. Gösterdiğim fotoğrafta, zaten tek mi çift mi belli. İki tane çubuk orada gözüküyor. Bir tanesi Amerikan bayrağı. Bu da ortada. Şimdi çıkarmışlar tersinden gösteriyorlar ama yine de gizleyememişler. Çünkü mızrak çuvala sığmıyor.”

Devlet Bahçeli ile görüşme

Erdoğan, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’yle gerçekleştireceği görüşme hakkında, “Özel Kalemim büyük ihtimalle Sayın Bahçeli’nin Özel Kalemi ile irtibatı kurar, Perşembe günü falan uygun olursa biz aramızdaki görüşmemizi yaparız. Bu görüşmede son gelişmeleri, ittifaktı şuydu buydu hepsini ele alma fırsatımız olur.