Troller, tarihte de can sıkıcıydı
Vakanüvis
İnternet ortamında, özellikle de sosyal medyada “troll” vakaları giderek artıyor.
Trollerin, toplumsal barışı dijital düzlemde dinamitleyen, oradan gerçek hayata da bulaşan çirkinlikleri, milyonlarca makûl sosyal medya kullanıcısını bunaltıyor.
Peki; çevrimiçi bir sosyal toplulukta kasıtlı olarak çatışma, düşmanlık veya tartışmalar başlatmaya çalışan kişiler için neden trol denilmiş? Bakalım…
İskandinav mitolojisinden geliyor
Dünya tarihinde “trollük” sayılabilecek epeyce örnek olay varsa da bugünkü kullanılan anlamıyla trolün kökeni İskandinav folklorik tarihine kadar gidiyor. Çirkin cüce veya dev anlamına gelen trol, İskandinav ve Nordik (Kuzeyli) mitolojilerinde yer alıyor.
Kelimenin, anlatılar ve çocuk masallarında geçiş şekli, tam da bugünlerdeki anlamını karşılıyor gibi. İnsanlar, bilhassa gezginler için hayatı zorlaştıran, anti sosyal, kavgacı ve aslında çok da akıllı olmayan varlıklara trol denilmekteydi.
Trol, İngilizceye de yine kandırma, tuzağa düşürme, av anlamlarının karışımı olarak geçmiş, denizcilikte balıkları etik olmayan yöntemlerle avlama için kullanılmıştı.
İskandinav mitolojisinde troller, olabilecek en kötü biçimlerde tasvir ediliyor, ahlaklarının aşağı seviyede olduğu anlatılıyordu. Binli yılların başlarından itibaren Hıristiyanlıkla tanışan İskandinav coğrafyasındaki insanlar, eski mitolojilerinden bildikleri bu kötü varlıkları yeni dinlerine uyarlamışlardı. Onlara göre troller, Hıristiyanlığın düşmanıydılar, kilise çanlarından hoşlanmazlardı, bir de yıldırımdan korkarlardı. Troller ayrıca, güneş ışığına maruz kaldıklarında taş kesilirlerdi.
Halk, gerçekten var olduklarını sanıyordu
Bugün İsveç, İsviçre, Norveç, Danimarka, Finlandiya’yı oluşturan bölgelerin Viking kökenli halklar, bu kötü varlıkların “Hıristiyanların kokusunu aldıklarına”, kiliselere, rahiplere saldırdıklarına ciddi ciddi inanmaktaydılar. Bu inanış, bölgenin coğrafî şartlarının yol açtığı etkilerle daha da güçleniyordu. Gerek buzullar gerekse de yer altı termal yapısı nedeniyle sık sık coğrafi değişimler yaşanan bölgede göl, krater ve kayalarda yaşanan farklılaşmalar, bazen yerleşim yerlerini de etkiliyordu.
Evler, kiliseler, manastırlar yıkılabiliyor ya da sular altında kalabiliyordu. İşte böylesi olaylar yaşandığında yöre halkı, olup bitenleri jeolojik olaylar olarak değil, trollerin marifeti olarak görüyordu. Sıkça heyelanın göründüğü bölgede, örneğin bir kilise heyelan sonucu kayaların altında kaldığında, yöre halkı bunun Hıristiyanlıktan nefret eden trollerin fırlattığı kayalarla olduğuna inanıyordu.
Sık ormanlarda yaşayan “Trol Aileleri”
Bu coğrafyadaki insanlar, daha önceleri putperest Viking dinlerine inanan kitleler oldukları için, eski inançlarından pek çok pagan anlayışı Hıristiyan olduklarında da korumuşlardı. Eski Viking dinlerinde ağaçlara, kayalara, krater ve göllere tanrısal özellikler atfediyordu. Yine bölgedeki sık ormanlarda birçok kötü varlığın yaşadığına da inanılıyordu. Bu inanış, Hıristiyanlıkta da devam etmişti. Bu tür batıl itikatlara göre ormanlarda “Trol Aileleri” yaşamaktaydı. Bunlar, Hıristiyanlığın önemli günlerinde, özellikle de Noel öncesinde evlere izinsiz girer, etrafı rahatsız eder, sapkın partiler düzenlerlerdi. Troller, insanlarla alay eder, kendilerini çok beğenir, dar görüşlü bir bakışla kendi fikirlerini zorla etrafa kabul ettirmeye de çalışırlardı. Dovregubben, Nisse, Nokken ve Huldra trolleri en tanınanlarıydı. Norveç halkları uzun asırlar boyunca, özellikle Huldra’nın güneydoğu Norveç’in dağ ve ormanlarında göründüğüne inanmıştı. Nokken’in ise insanları suya çekip boğduğu düşünüldüğünden, İskandinavlar bu yörelerdeki su kaynaklarından uzak dururlardı.
“İnsan, özellikle de çocuk yiyorlardı”
Yine o dönemlerde, ormanda kaybolan insanların trollerin “atıştırmalığı” olacağına da inanılıyordu. Buna göre, troller yolunu şaşıran insanları, özellikle de çocukları yerler, hatta zaman zaman taş, kaya yedikleri de görülürdü. Bir efsaneye göre, yaramaz çocuklar ve keçiler trollerin en sevdikleri atıştırmalıklardı.
- Aaron Goldfarb, “İnternetten Önceki Günlerde Dünyanın En Büyük Trolleri”, mtv.com
- “Troller”, Kötüler Viki, villains.fandom.com
- Norveç Trolleri: Bilmeniz Gereken Her Şey”, adventures.com
