İstatistiklere göre, düzenli uyku hali bütün dünyada yaygın olarak görülen bir sorundur. Bu durumun birçok nedeni olabilir. Belki de ondan kurtulmak için odadaki sıcaklığı ayarlamak veya bir vitamin kürü almak yeterli olacaktır. Bununla birlikte, uyuşukluk aynı zamanda birçok hastalığın belirtisi de olabilir.

Hareketsiz yaşam tarzından aşırı karbonhidrat tüketimine kadar birçok farklı nedenden dolayı kaynaklanabilen gün içinde uyku isteğini doğru ipuçlarıyla önleyebilmek mümkün.

SÜREKLİ UYKU İSTEĞİNİN NEDENLERİ

İşte sürekli uyumak istemenin 15 nedeni:

1. Uykusuzluk

Sürekli uyku hali çeşitli hastalıklardan kaynaklanabilir, ancak araştırmalara göre bunun en yaygın nedeni olağan uyku eksikliğidir.

Sağlıklı insanların her gece 7-9 saat uykuya ihtiyacı vardır, aksi takdirde gün boyu zinde ve enerjik kalmaları çok zor olacaktır. Genellikle uyku yoksunluğu ve gündüz uyku hali, kişi uyumak için yeterli zaman bulamadığında ortaya çıkar, çok geç yatar veya çok erken kalkarlar.

Uykusu eksikliği, düşünme verimliliğini ve dikkati düşürür, beyni, bağışıklığı ve üreme sistemlerinin işleyişini bozar. Uyku eksikliği ayrıca diyabet ve kardiyovasküler hastalıkların riskini artırır.

Uykusuzluk, gündüz aşırı uyku halinin en yaygın ve kolayca gözden kaçan nedenidir. Yüksek risk grupları şunlardır:

- Zamanla yavaş yavaş uyku yoksunluğu geliştiren vardiyalı çalışanlar,

- Birden fazla yerde çalışması, kötü uyku hijyeni ve çocuklarına ve aile üyelerine bakmak gibi aile yükümlülükleri nedeniyle uykusuz kalan kişiler,

- Kronik ağrı sendromu olan hastalar,

- Hastanede yatan hastalar.

Uyku süresinin yanı sıra kalitesi de önemlidir. Yeterli süre uyuyan kişilerin uykusuzluk çekmesi nadir değildir, ancak gürültü, ışık, uygun olmayan sıcaklıklar veya rahatsız edici bir yatak, iyi bir gece uykusunu engeller.

Uyku döngüsü melatonin hormonu tarafından desteklenir. Tamamen karanlıkta üretilir, bu nedenle mümkün olduğunca karanlık bir odada uyumanız sağlıklı uyku için önemlidir. Bu nedenle perdeleri kötü veya televizyonu açık bir yatak odasında uyumak sağlıklı olmaz.

Hareketsiz yaşam tarzı

Araştırmalar, hareketsiz yaşam tarzına sahip olan kişilerin, orta düzeyde egzersiz yapanlara göre uyku sorunları ve sürekli uyku hissini daha sık yaşadığını göstermektedir.

Fiziksel yorgunluk

Aşırı egzersiz yapmak veya fiziksel olarak yorulmak da uyku ve gündüz uykululuk sorunlarına yol açabilir. Araştırmalara göre, vücutlarının bir sonraki egzersizden önce tamamen iyileşmesi için zamanı olmayacak şekilde egzersiz yapan insanlar, kronik yorgunluk, zihinsel motivasyonda azalma, kaygı, uyku bozuklukları, depresyon ve kardiyovasküler sistem ile ilgili sorunlar yaşayabilirler. Böyle bir aşırı yüklenme birkaç ay devam ederse, kişi aşırı antrenman sendromu geliştirebilir, birçok vücut fonksiyonunda patolojik değişikliklerle dolu daha tehlikeli bir durumdur.

Ayrıca akşamları veya gece geç saatlerde egzersizler de uyku sorunlarına yol açabilir.

Sirkadiyen ritmi bozuklukları

Sirkadiyen ritim, insan vücudunun uykuya dalmayı ve uyanmayı düzenleyen ve gün boyunca enerji dağılımına yardımcı olan iç saatidir. Ana mekanizması ışığa odaklıdır, gece olduğunda kişinin uykuya dalmasına yardımcı olan engelleyici mekanizmaları harekete geçirir. Bu nedenle, sirkadiyen ritimdeki bozukluklar genellikle körlük veya görme hastalıkları ile ilişkilidir ve mahkumlar gibi doğal ışığa erişimi olmayan insanlarda da görülür.

Sağlıklı insanlarda sirkadiyen ritimdeki bozulmalara çoğunlukla şunlar neden olur:

- Zaman dilimlerinin değişmesi (jetlag),

- Vardiyalı çalışma,

- Düzensiz uyku.

Kişinin sirkadiyen ritmi bozulursa, ya uyku ve uyanıklık döngülerini kaybeder, ya gece geç saatlere kadar uyuyamaz ya da tam tersine akşamları uyumak istemeye başlar. Sirkadiyen ritim bozuklukları kronik uyku yoksunluğuna yol açabilir. Örneğin, kişi sabah 3'ten önce uykuya dalamıyorsa ve sabah 9'da işte olması gerekiyorsa bu durum uzun vadede birçok sağlık sorununa neden olur.

Melatonin ilaçları, uyku hapları, yaşam tarzı kontrolü, sıkı uyku hijyeni, ışık tedavisi veya kronoterapi ile sirkadiyen ritim geri yüklenebilir. Doğru tedavi sadece bir uzman tarafından seçilebilir.

Çok fazla basit karbonhidrat tüketmek

Sürekli uyku hali ve yorgunluğun sebeplerinden biri de kişinin beslenmesi olabilir. Vücudumuzun ana yakıtı karbonhidratlı besinlerden aldığımız glikozdur. Karbonhidratlar, bağırsaktaki çözünme hızına ve glikozun kan dolaşımına girme hızına göre sıralanır.

Kompleks karbonhidratlar olarak sınıflandırılan havuç veya balkabağı gibi yiyecekler yavaş sindirilir ve yavaş yavaş şeker salarak kişinin uzun süre tok hissetmesini sağlarlar. Patates ve pirinç gibi basit karbonhidratlar ise hızla emilir ve kanı büyük miktarda glikoz ile keskin bir şekilde doyurur. Bu yüzden pasta yiyerek bir enerji patlaması yaşayabilirsiniz. Ancak, kandaki şeker seviyesi, arttığı gibi keskin bir şekilde de düşer, canlılık hissi kaybolur ve açlık yeniden ortaya çıkar.

Bir kişi çok fazla hızlı karbonhidrat yerse, kan şekerindeki bu artışlara bir tür organik bağımlılık geliştirir. Yemekten sonra kısa bir güç patlaması yaşar, ancak daha sonra bir çöküş ve uyuşukluk yaşar.

Yanlış beslenme

Basit karbonhidratlara ek olarak, bazı gıdalar da uyku kalitesini bozarak gündüz uykululuğuna neden olabilir. Uykuyu bozan besinler genel olarak şunlardır:

- Güçlü alkollü içecekler uykunun yapısını bozar ve uyku bozukluklarının en yaygın nedenlerinden biridir.

- Kahve ve çay da uykuyu bozabilir. Bu içecekler sinir sisteminin aşırı uyarılmasına yol açar. Bunun sonucunda önce uykuya dalmada güçlükler olur ve kısa süre sonra gündüz uyku hali de gelişir.

- Baharatlar ve baharatlı yiyecekler de uyku sorunlarına neden olabilir. Sinir sistemini aşırı uyarabilecekleri için kullanımları akşam yemeği ile sınırlandırılmalıdır.

- Ağır bir akşam yemeği de uykuyu bozar. Sindirim sistemini aşırı yorabilir. Geceleri yiyecekler çok yavaş sindirilir. Sindirim sisteminin yüksek yoğunlukta çalışması için vücudun çok çaba sarf etmesi gerekir.

Gıda alımının vücut üzerindeki etkisi ince bir seviyede gerçekleşir. Bu süreçleri derinlemesine araştırmak ve anlamak gerekli değildir. Ana şey, yiyeceklerin kalite ve kalori içeriğinde dengelenmesi gerektiğini hatırlamaktır.

Vitamin eksikliği

Sürekli yorgunluk ve uyuşukluk, vitamin eksikliğinin belirtileri olabilir. Çoğu zaman bu durum B1, B2, B3, B5, B6, B9, B8, B12 vitaminleri, C vitamini ve D vitamini eksikliğinden kaynaklanır.

Kronik yorgunluk sendromu

Kronik yorgunluk sendromu veya miyaljik ensefalomiyelit (ME), kişi 6 ay boyunca kalıcı ve açıklanamayan yorgunluk yaşadığında teşhis edilir. Diğer yaygın semptomlar arasında konsantrasyon azalması, baş dönmesi, baş ağrıları, şişmiş lenf düğümleri ve zayıf uyku bulunur.

Kadınların ME'yi erkeklere göre 2 kat daha fazla yaşama riski vardır. En sık 40 yaşın üzerindeki kişilerde görülür. ME, bilinen bir nedeni olmayan gizemli bir hastalıktır. Son araştırmalar bunu bağışıklık ve adrenal sistemlerdeki, uyku düzenlerindeki ve beslenmedeki değişikliklere bağlamaktadır. Ek olarak, ME'ye genetik yatkınlığın varlığını gösteren çalışmalar da vardır. Bozukluk, genellikle başka bir hastalıktan veya psikolojik şoktan sonra aniden kendini gösterir.

ME, nadir görülen bir hastalıktır. Semptomları diğer birçok hastalığın belirtilerine çok benzer, bu nedenle sıklıkla karıştırılır. Sadece bir uzman kapsamlı bir tıbbi muayeneden sonra ME'yi doğru bir şekilde teşhis edebilir. Hastalık benzer semptomlar nedeniyle depresyon, kronik ağrı sendromu veya fibromiyalji ile karıştırılabilir.

Narkolepsi ve idiyopatik hipersomni

Nörolojik bozukluklar, kronik uykululuğun başka bir nedeni olabilir. Narkolepsili insanlar gün boyunca yoğun uykululuk nöbetleri yaşarlar. Birçoğu bu nöbetleri kontrol edemez ve bir konuşma sırasında veya araba sürerken uyuya kalır. Birkaç dakikadan yarım saate kadar uyurlar ve yenilenmiş olarak uyanırlar, ancak bir süre sonra tekrar bir uyuşukluk nöbeti yaşayabilirler. Ayrıca hastalığa uyku felci atakları, uykuya dalma veya uyanma sırasında ortaya çıkan halüsinasyonlar ve ani kas tonusu kaybı eşlik edebilir.

Narkolepsinin kesin nedeni belirsizdir. Araştırmacılar, hastalığın genetik bir mutasyonla ilişkili olduğunu ve kalıtsal olduğunu öne sürüyorlar. Bu hastalığa sahip hastaların, ışığa maruz kaldığında kişinin uyanmasına neden olan bir nöropeptid olan oreksin düzeylerinin düşük olduğu bilinmektedir.

Narkolepsiyi tamamen iyileştirmenin bir yolu yoktur. Hastalık belirtileri, gün boyunca uyanık kalmaya yardımcı olmak için davranış kontrolü, uyku hijyeni, psikoterapi ve uyarıcılarla tedavi edilir.

Benzer bir başka hastalık da idiyopatik hipersomnidir. Bu hastalıkta kişi ne kadar uyursa uyusun sürekli uykulu hisseder. Hastalar gece yarısı uyandıklarında hemen uyuyamazlar ve sabahları uykudan uzun ve zorlu bir şekilde ayrılırlar. Hastalık, beynin inhibe edici mekanizmalarının bozulmasıyla ilişkilidir, ancak ortaya çıkmasının kesin nedeni bilinmemektedir. Narkolepsi ile hemen hemen aynı şekilde tedavi edilir.

Uyku ile ilişkili motor nörolojik bozukluklar

Bazı nörolojik hastalıklar insanların sürekli hareket etmesine neden olur. Uykuda ortaya çıkabilirler, uyku kalitesini bozarlar ve gündüz uykululuğuna yol açarlar.

Huzursuz bacak sendromu (HBS) ile kişi bacaklarında karıncalanma, kaşıntı, gerilme ve yanma hissi gibi hoş olmayan hisler yaşar. Kişi bacaklarını hareket ettirirse, bu duygular hemen kaybolur. Birçok hastada, akşamları ve geceleri duyumlar artar. Huzursuz bacak sendromu birincil, yani bağımsız bir hastalık ve ikincil, yani diyabet veya omurilik yaralanması gibi başka bir hastalığın belirtisi olabilir. Bozukluk genellikle demir eksikliği olan kişilerde görülür.

Uykuda periyodik hareket bozukluğu (UPHB) da HBS'ye çok benzeyen ve vakaların yüzde 80'inde ona eşlik eden bir bozukluktur. UPHB ile kişi her 20-40 saniyede bir kolları ve bacaklarıyla hareketler yapar, ancak bu sadece uyku sırasında olur. Çoğu zaman bu hareketler gece uyanmalarıyla son bulur ve uyku kalitesini düşürür. UPHB'nin en belirgin özelliği, insanların bilinçsizce hareket etmeleri ve bu nedenle sorunun farkında olmamalarıdır.

Her iki bozukluk da demir takviyeleri (hastalık demir eksikliğinden kaynaklanıyorsa), uyku hijyeni ve Parkinson hastalığı ilaçları ile tedavi edilir.

Psikolojik durumlar

Uyku bozuklukları ve uyuşukluk psikolojik hastalıklarla da ilişkili olabili. Bunlar atipik depresyon, bipolar bozukluk ve anksiyete bozukluklarıdır.

Uyku apnesi

Uku apnesi, hava yollarının daralması nedeniyle oluşan bir solunum durmasıdır. Kan oksijen doygunluğunda bir azalmaya yol açar ve bu da gündüz uykululuğuna ve bilişsel bozulmaya yol açar. Uyku apnesi, çoğunlukla aşırı kilolu yetişkinlerde ve ileri yaştaki erkeklerde, ayrıca sigara ve alkol kullanan kişilerde görülen bir hastalık türüdür.

Bir apne atağı sırasında uyuyan kişi birkaç saniyeliğine nefes alıp vermeyi durdurur, ardından yüksek sesle horlar ve dönmeye başlar. Bu durumun birçok nedeni vardır, ancak çoğu zaman vücut ağırlığı fazla olan kişilerde ortaya çıkar. Dil dokularında biriken yağ, bir rüyada dil ve dokuların hava yollarını daraltmasına, hava akışını engellemesine ve kişinin boğulmasına neden olur.

Uyku sırasında yetersiz nefes alma, kişinin uykulu ve bunalmış hissetmesine neden olur. Aynı zamanda, nöbetler uykuda gerçekleştiğinden, kişi kendisine ne olduğunu anlayamayacaktır.

Diyabet

Yorgunluk ve sürekli uyku hali diyabetin çok yaygın belirtileridir. Diyabetli kişilerde, glikozu kandan hücrelere taşıyan bir hormon olan insülin üretimi ve kullanımı bozuktur. Yeterli insülin üretilmezse, vücut hücreleri yetersiz glikoz alır ve bu nedenle açlık çekerler. Kişi bunu bir çöküş ve sürekli uyuşukluk olarak hisseder. İnsülin tedavisi gören bir hasta çok fazla insülin alırsa, kanındaki glikoz seviyesi çok düşer, bu nedenle hücreler zamanla tekrar aç kalmaya başlar ve tekrar güç kaybı yaşar.

Diyabet, böbrek hasarı ve kalp hastalığından depresyona kadar çeşitli komplikasyonlara yol açabilir ve bu da kalıcı yorgunluk ve uyku halini şiddetlendirebilir. Ayrıca diyabet ve yüksek kan şekeri semptomlarından biri de noktüri yani gece sık idrara çıkmadır. Kendi içinde uyku kalitesini bozabilir.

Kalıcı uyuşukluğa neden olan diğer hastalıklar

Hasta olduğumuzda vücudumuz tüm kaynaklarını iyileşmeye yönlendirir. Çoğu zaman, normal yaşamı sürdürmek için enerji kalmaz. Bu nedenle yorgunluk ve uyku hali birçok hastalığın ortak belirtileridir. Bu hastalıklar arasında enfeksiyonlar ve virüsler, onkolojik hastalıklar, hipotiroidizm gibi tiroid hastalıkları, anemi, otoimmün hastalıklar (lupus, romatoid artrit, multipl skleroz, Sjögren sendromu), kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), kalp yetmezliği veya iskemi gibi kardiyovasküler sistem hastalıkları ve fibromiyalji bulunur.

Uyuşukluğa neden olan ilaçlar

Uyuşukluk bazı ilaçların alınmasının sonucu olarak da ortaya çıkabilir. Tipik olarak bu ilaçlar arasında benzodiazepinler, benzodiazepin olmayan sakinleştiriciler, antihistaminikler, antikonvülsanlar, opioid analjezikler, sakinleştiriciler ve antipsikotikler bulunur. Alkol, uyuşturucu ve uyarıcılar bırakıldığında da gündüz uyku hali ortaya çıkar.

SÜREKLİ UYUMAK İSTİYORSANIZ NE YAPMALISINIZ?

Çoğu zaman, gündüz uyku hali uyku eksikliği veya uykusuzluktan kaynaklanır. Bu nedenle, ilk adım uyku düzeninizi normalleştirmeye çalışmaktır. 7 ila 9 saat arasında uyumak, aynı saatte yatmak ve uyanmak gerekir. Yatmadan birkaç saat önce, özellikle yüksek kalorili yiyecekler yememek ve ayrıca parlak ışık kaynaklarından kaçınmaya çalışmak en iyisidir. Ek olarak, yatağın rahatlığını düşünmek gerekir.

Bu işe yaramazsa veya gündüz uyku halinizin bir hastalıkla ilgili olduğunu düşünüyorsanız, doktorunuzu görmelisiniz. Uzman, her şeyden önce bu durumun somatik (bedensel) nedenlerini kontrol edecektir. Örneğin, uyuşukluk ile de ortaya çıkabilen anemi veya tiroid fonksiyon bozukluğunu kontrol edecektir.

Stres de gündüz uyku hali ile yakından ilişkilidir. Stres, birçok hastalığın gelişimi için evrensel bir mekanizmadır. Vücut, vücut üzerinde uyarıcı etkisi olan bir adrenal hormon olan çok fazla kortizol üretir. Stresin ilk aşamalarında, kortizol harekete geçmeye yardımcı olur, güç verir, ancak hormon salınımı devam ederse, bu, kortizolün bağışıklık sisteminin tükenmesine yol açtığı sağlıksız strese yol açar.

Ayrıca kortizol, merkezi sinir sisteminin aktivitesini etkiler, bu da stresi engellemenin daha zor olmasına neden olur. Bu nedenle, kişi daha kötü uykuya dalar veya uykuyu sürdüremez.

Bu nedenle hayatınızdaki stres faktörlerini her zaman en aza indirmeye çalışın. Çeşitli nefes egzersizleri deneyin, sosyal aktiviteler yapın ve ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız profesyonel yardım alın.